Envazyon Anopheles stephensi a nan peyi Etyopi a ka lakòz yon ogmantasyon nan ensidans malarya nan rejyon an. Se poutèt sa, konprann pwofil rezistans ensektisid ak estrikti popilasyon Anopheles stephensi ki te detekte dènyèman nan Fike, Etyopi, enpòtan anpil pou gide kontwòl vektè pou sispann pwopagasyon espès malarya envaziv sa a nan peyi a. Apre siveyans entomolojik Anopheles stephensi nan Fike, Rejyon Somali, Etyopi, nou te konfime prezans Anopheles stephensi nan Fike nan nivo mòfolojik ak molekilè. Karakterizasyon abita lav yo ak tès sansibilite ensektisid te revele ke A. fixini te pi souvan jwenn nan resipyan atifisyèl epi li te rezistan a pifò ensektisid adilt yo teste (òganofosfat, karbamat,piretroid) eksepte pirimiphos-metil ak PBO-piretroid. Sepandan, etap lav ki poko devlope yo te sansib a temephos. Yo te fè plis analiz jenomik konparatif ak espès anvan an, Anopheles stephensi. Analiz popilasyon Anopheles stephensi nan peyi Etyopi lè l sèvi avèk 1704 SNP byalelik te revele yon lyen jenetik ant popilasyon A. fixais ak Anopheles stephensi nan sant ak lès peyi Etyopi, espesyalman A. jiggigas. Rezilta nou yo sou karakteristik rezistans ensektisid ansanm ak posib popilasyon sous Anopheles fixini yo ka ede nan devlope estrateji kontwòl pou vektè malarya sa a nan rejyon Fike ak Jigjiga yo pou limite plis pwopagasyon li soti nan de rejyon sa yo nan lòt pati nan peyi a ak atravè kontinan Afriken an.
Konprann sit repwodiksyon moustik yo ak kondisyon anviwònman yo enpòtan anpil pou devlope estrateji kontwòl moustik tankou itilizasyon larvisid (temephos) ak kontwòl anviwònman (eliminasyon abita lav). Anplis de sa, Òganizasyon Mondyal Lasante rekòmande jesyon lav kòm youn nan estrateji pou kontwòl dirèk Anopheles stephensi nan anviwònman iben ak peri-iben nan zòn enfestasyon yo. 15 Si sous lav la pa ka elimine oswa redwi (pa egzanp rezèvwa dlo domestik oswa iben), yo ka konsidere itilizasyon larvisid. Sepandan, metòd kontwòl vektè sa a chè lè w ap trete gwo abita lav. 19 Se poutèt sa, vize abita espesifik kote moustik adilt yo prezan an gwo kantite se yon lòt apwòch ki koute mwens. 19 Se poutèt sa, detèmine sansiblite Anopheles stephensi nan vil Fik a larvisid tankou temephos ka ede enfòme desizyon lè w ap devlope apwòch pou kontwole vektè malarya envaziv nan vil Fik.
Anplis de sa, analiz jenomik la ka ede devlope plis estrateji kontwòl pou Anopheles stephensi ki fèk dekouvri a. An patikilye, evalye divèsite jenetik ak estrikti popilasyon Anopheles stephensi a epi konpare yo ak popilasyon ki deja egziste nan rejyon an ka bay plis enfòmasyon sou istwa popilasyon yo, modèl dispèsyon yo, ak popilasyon sous potansyèl yo.
Se poutèt sa, yon ane apre premye deteksyon Anopheles stephensi nan vil Fike, rejyon Somali, Etyopi, nou te fè yon sondaj entomolojik pou premye karakterize abita lav Anopheles stephensi yo epi detèmine sansiblite yo anvè ensektisid yo, tankou larvisid temephos la. Apre idantifikasyon mòfolojik la, nou te fè verifikasyon byolojik molekilè epi nou te itilize metòd jenomik pou analize istwa popilasyon ak estrikti popilasyon Anopheles stephensi nan vil Fike. Nou te konpare estrikti popilasyon sa a ak popilasyon Anopheles stephensi yo te detekte deja nan lès Etyopi pou detèmine limit kolonizasyon li nan vil Fike. Nou te evalye tou relasyon jenetik yo ak popilasyon sa yo pou idantifye popilasyon sous potansyèl yo nan rejyon an.
Yo te teste sinerjis piperonil butoksid (PBO) a kont de piretroid (deltametrin ak pèmètrin) kont Anopheles stephensi. Yo te fè tès sinèjik la lè yo te preekspoze moustik yo a papye 4% PBO pandan 60 minit. Apre sa, yo te transfere moustik yo nan tib ki gen piretroid sib la pandan 60 minit epi yo te detèmine sansiblite yo dapre kritè mòtalite OMS ki dekri pi wo a24.
Pou jwenn plis enfòmasyon detaye sou popilasyon sous potansyèl popilasyon Fiq Anopheles stephensi a, nou te fè yon analiz rezo lè l sèvi avèk yon seri done SNP byalelik konbine ki soti nan sekans Fiq (n = 20) epi Genbank te ekstrè sekans Anopheles stephensi yo soti nan 10 kote diferan nan lès Etyopi (n = 183, Samake et al. 29). Nou te itilize EDENetworks41, ki pèmèt analiz rezo ki baze sou matris distans jenetik san sipozisyon a priori. Rezo a konsiste de ne ki reprezante popilasyon ki konekte pa kwen/lyen ki pondere pa distans jenetik Reynolds (D)42 ki baze sou Fst, ki bay fòs lyen ki genyen ant pè popilasyon yo41. Plis kwen/lyen an epè, se plis relasyon jenetik ant de popilasyon yo fò. Anplis, gwosè ne a pwopòsyonèl ak lyen kwen ki pondere kimilatif chak popilasyon. Se poutèt sa, plis ne a gwo, se plis pwen sant oswa pwen konvèjans koneksyon an wo. Siyifikasyon estatistik ne yo te evalye lè l sèvi avèk 1000 replikasyon bootstrap. Nœud ki parèt nan lis 5 ak 1 premye yo pou valè santralite ant ne yo (BC) (kantite chemen jenetik ki pi kout nan nœud la) ka konsidere kòm estatistikman siyifikatif43.
Nou rapòte prezans An. stephensi an gwo kantite pandan sezon lapli a (Me-Jen 2022) nan Fike, Rejyon Somali, Etyopi. Nan plis pase 3,500 lav Anopheles ki te kolekte yo, yo tout te elve epi yo te idantifye mòfolojikman kòm Anopheles stephensi. Idantifikasyon molekilè yon sou-gwoup lav ak plis analiz molekilè te konfime tou ke echantiyon etidye a te fè pati Anopheles stephensi. Tout abita lav An. stephensi ki te idantifye yo se te sit repwodiksyon atifisyèl tankou letan aliyen ak plastik, tank dlo fèmen ak ouvè, ak barik, ki konsistan avèk lòt abita lav An. stephensi ki te rapòte nan lès Etyopi45. Lefèt ke yo te kolekte lav lòt espès An. stephensi sijere ke An. stephensi ka siviv sezon sèk la nan Fike15, ki jeneralman diferan de An. arabiensis, prensipal vektè malarya nan Etyopi46,47. Sepandan, nan Kenya, yo te jwenn lav Anopheles stephensi… ni nan resipyan atifisyèl ni nan anviwònman kabann rivyè48, sa ki mete aksan sou divèsite abita potansyèl lav Anopheles stephensi sa yo ki anvayisan, sa ki gen enplikasyon pou siveyans entomolojik nan lavni sou vektè malarya anvayisan sa a nan peyi Etyopi ak Afrik.
Etid la idantifye gwo prevalans moustik Anopheles ki transmèt malarya nan Fickii, abita lav yo, estati rezistans ensektisid adilt ak lav yo, divèsite jenetik, estrikti popilasyon an ak popilasyon sous potansyèl yo. Rezilta nou yo montre ke popilasyon Anopheles fickii a te sansib a pirimiphos-metil, PBO-piretrin ak temetafos. B1 Kidonk, ensektisid sa yo ka itilize efektivman nan estrateji kontwòl pou vektè malarya envaziv sa a nan rejyon Fickii. Nou te jwenn tou ke popilasyon Anopheles fik la te gen yon relasyon jenetik ak de prensipal sant Anopheles yo nan lès Etyopi, sètadi Jig Jiga ak Dire Dawa, epi li te pi pre lye ak Jig Jiga. Se poutèt sa, ranfòse kontwòl vektè nan zòn sa yo ka ede anpeche plis envazyon moustik Anopheles nan Fike ak lòt zòn yo. An konklizyon, etid sa a ofri yon apwòch konplè pou etid sou epidemi Anopheles ki sot pase yo. Y ap elaji forè tij Stephenson an nan nouvo zòn jewografik pou detèmine limit pwopagasyon li, evalye efikasite ensektisid yo, epi idantifye popilasyon sous potansyèl yo pou anpeche plis pwopagasyon.
Dat piblikasyon: 19 me 2025